In 2009 is het 875 jaar geleden dat Norbertus van Gennep overleed. Dat zijn naam nu nog steeds met respect en bewondering wordt uitgesproken, is te danken aan het feit dat Norbertus in het Franse Prémontré (bij Laon) een gemeenschap van godzoekende mannen en vrouwen bij elkaar bracht. Uit die gemeenschap is een kloosterorde ontstaan, die naar de plaats van ontstaan officieel die van de premonstratenzers en premonstratenzerinnen heet, maar die naar de inspirator van het eerste uur beter bekend staat als die van de norbertijnen en norbertinessen.

Wie was deze wonderlijke en avontuurlijke man, die op zijn tijdgenoten zo’n diepe indruk maakte?

Over 'ware' en 'valse' mystiek rond 1900

Het kerkelijk christendom heeft voor velen in de westerse wereld afgedaan. Dat geldt allerminst voor religie, spiritualiteit en mystiek; zaken die momenteel worden herontdekt, maar dan buiten de kerkelijke instituties. In Eene zachte aanraking van zijn zieleleven schetst Peter Nissen een soortgelijke ontwikkeling onder kunstenaars en intellectuelen aan het eind van de negentiende eeuw. Zij herlazen het werk van mystici als Hadewijch, Ruusbroec en Teresa van Avila. De ‘waarheid’ van de mystiek bestond voor hen in de authenticiteit van de ervaring die ten grondslag lag aan het werk van mystieke schrijvers en in de artistieke eigenzinnigheid waarmee ze die ervaring beschreven. In enkele gevallen werd de ontdekking van de ‘nieuwe mystiek’ gevolgd door een overgang of terugkeer naar het katholicisme. Het beroemdste voorbeeld is de Franse schrijver Joris-Karl Huysmans (1848-1907). De reacties op zijn terugkeer weerspiegelen de verschillen in beoordeling van wat ‘ware’ en wat ‘valse’ mystiek is.

Wat geloven theologen? (2008)

Met bijdragen van Erik Borgman, Peter Nissen, Hans van der Ven, Wil van den Bercken, Theo Boer, Toine van den Hoogen, Anton Houtepen, Jan Jongeneel, Henk de Roest, Marcel Sarot, Karel Steenbrink.

Uit de marge van ons erfgoed, van de late middeleeuwen tot heden (2007).

Onder redactie van Charles Caspers, Peter Nissen, P. Raedts

De belangstelling voor 'heiligen' is in de afgelopen decennia flink toegenomen, zowel bij het grote publiek als bij wetenschappers. Hetzelfde geldt voor de 'wonderen' die al dan niet door bemiddeling van heiligen tot stand zijn gebracht. Uit onderzoek blijkt dat er meer Nederlanders zijn die in wonderen geloven, dan in God! Desondanks worden heiligen en hun wonderen in historische werken vaak maar zijdelings besproken, bijvoorbeeld in een hoofdstukje over volksgeloof of het 'magisch wereldbeeld'. Ten onrechte, want ze vormen een belangrijke constructieve dimensie van het christendom: van kerkelijke instellingen, christelijk denken, spiritualiteit en verbeelding.

Overdenkingen in filosofie, kunst en spiritualiteit. Met bijdragen van Charles Vergeer, Désanne van Brederode, Bas van Stokkom, Peter Nissen, H.J.A. Hofland (red.), Jennifer Steetskamp, Marcel Cobussen (2008).

Wat is stilte? Stilte is niet de afwezigheid van geluid, want voor mensen die kunnen horen bestaat absolute stilte niet. Stilte is relatief. Stilte is het ontbreken van verstorend geluid. Geluid dat een aanslag doet op ons persoonlijke domein. Geluid dat ons verhindert te horen wat we willen horen, te denken wat we willen denken, te doen wat we willen doen.

Tweeduizend jaar christendom in hoofdlijnen

De gehele geschiedenis van het christendom in kort bestek, van het moeizame begin in het Romeinse Rijk tot de secularisatie in de westerse wereld van vandaag. Voor het eerst verschenen in 1999, vierde druk 2009. Geschreven samen met Nico van den Akker (1917-2000).

Hoe kwam het christendom in Nederland? Beroemde missionarissen als Willibrord en Bonifatius hebben daaraan een belangrijke bijdrage geleverd. Toch was de kerstening van onze streken een langdurig en moeizaam proces. Een van de weinige bronnen daarover is een Latijnse levensbeschrijving van bisschop Radboud van Utrecht (ca. 850-917).

Deze tiende eeuwse tekst is een typisch voorbeeld van een middeleeuws heiligenleven (‘hagiografie’). Radboud wordt voorgesteld als een voorbeeldige en studieuze jongeman, die na een ongewoon brede scholing tot het bisschopsambt wordt geroepen. Wonderlijke gebeurtenissen ontbreken niet, en we lezen ook blijken van zijn vroomheid en doortastend optreden. Radboud durft zelfs een confrontatie met de woeste Noormannen aan. De tekst eindigt met een visioen van de Moeder Gods en met Radbouds dood en begrafenis te Deventer. Zo krijgt de lezer een levendig en interessant beeld van Radboud en de middeleeuwse cultuur waaruit hij voortkwam.

Bijdragen over het bisschopsambt in de oecumene. Onder redactie van B. Jan Aalbers en Peter Nissen (2002).

Ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de Bossche predikant ds. Nico van den Akker werd in Engelen een symposium gehouden over dit thema. Na het overlijden van besloten de auteurs de teksten van het symposium aan te vullen met vijf bijdragen van deskundigen over dit onderwerp.

Deze bundel bevat een uitgebreide biografische schets waaruit blijkt welke betekenis Van den Akker had voor het oecumenisch gesprek tussen Rome en Reformatie.

Eburon, ISBN 9051668627 / 9789051668629. Klik hier voor bestelinformatie

Intercultural theology and the mission of the Church (2002). Editors: Frans Wijsen and Peter Nissen.

Amsterdam/New York, NY, 2002, VIII, 238 pp.
Pb: 978-90-420-1081-9 / 90-420-1081-9
€ 45 / US$ 63

In voorbereiding

'Katholiek, zo gek nog niet', zo stond enkele jaren geleden langs Nederlandse snelwegen te lezen. De rooms-katholieke kerk is niet alleen de grootste christelijke kerk, maar zelfs de grootste religieuze organisatie ter wereld. Toch lijkt zij vooral in het nieuws te komen wanneer zich conflicten en schandalen voordoen. Vaak treedt dan ook het onbegrip over het katholicisme aan het licht. Katholieken lijken dan hun eigen kerk zelfs niet meer te begrijpen. Dit boek wil bijdragen aan een goed begrip van de bonte wereld van het katholicisme. Inderdaad bont. Want er zijn vele zaken die typisch katholiek zijn, maar dé typische katholiek bestaat niet.